با کمی معطل‌شدن در ترافیک‌های سرسام‌آور و تحمل‌ناپذیر تهران، این سوال به ذهن انسان خطور می‌کند که اولین خودرو تهران چگونه وارد شد؟ چه شد که اولین خودرو برای اولین‌بار به ایران آمد و این حجم از ترافیک‌های روزانه را رقم زد؟ با واکاوی و عمیق‌شدن در این قبیل سوالات، شاید بشود به سرنخ‌های مهمی در رابطه با تاریخچه اولین خودرو تهران رسید، اما برای حل مشکلات ترافیک، باید همچنان روی صندلی ماشین نشست و صبر کرد!
اولین و قدیمی ترین ماشین ایران توسط یکی از شاهان قاجار وارد شد. در همان زمان‌ها، مرسوم نبود که کسی به جز چهارپایان، با وسیله نقلیه دیگری به مکان‌های دیگر سفر کند؛ همین باعث شد که مردم آن زمان به اتومبیل، لقب کالسکه آتشین را بدهند و آن را یک وسیله عجیب ارزیابی کنند. اما داستان پرفرازونشیب اولین خودرو تهران چیست و چه اتفاقاتی در آن نهفته شده است؟ با ما در ادامه این مقاله همراه شوید تا سراغ یکی از تاریخی‌ترین موضوعات ماشین در ایران برویم. در ضمن برای اجاره ماشین در تهران و سایر شهرهای ایران می‌توانید به سایت کرایه ماشین رنت ران مراجعه نمایید.
تاریخچه ورود خودرو به تهران
برای این‌که به‌طور کامل از چگونگی ورود اولین خودرو به ایران و انتقال آن به تهران مطلع شویم، لازم است تا به بیش از صدسال پیش بازگردیم. بر اساس نوشته‌های جعفر شهری که یکی از نویسندگان مشهور تاریخ تهران است، ماجرای ورود ماشین به ایران، به حوالی سال 1279 بازمی‌گردد. در آن سال، مظفرالدین شاه قاجار، سفری به فرانسه داشت و در طی همان سفر تصمیم گرفت تا با 2 خودرو راهی تهران شود.
بدیهی‌ست که تا پیش از آن، هیچ خودرو یا ماشینی در ایران وجود نداشت و مردم ایران هم تصوری از این نوع وسایل نقلیه نداشتند. شخص مظفرالدین شاه هم با بازدید از بلاد فرانس (عنوانی که شاهان قاجار برای فرانسه به کار می‌بردند)، از ماشین‌های مدرن اروپایی بسیار خوشش آمده بود و تمایل داشت تا یکی‌دوتا از این وسایل نقلیه را نه برای مردم، بلکه برای رفاه خودش به ایران بیاورد. این شد، که شاه قاجار تصمیم به خرید 2 اتومبیل مدرن از فرانسه گرفت.
مظفرالدین شاه و داستان خرید از رنو
داستان خرید اولین خودرو تهران، با ماشین‌های تولیدشده توسط شرکت فرانسوی رنو آمیخته شده است. در همان سفری که مظفرالدین شاه به فرانسه داشت، ترجیح داد تا 2 ماشین از شرکت رنو خریداری کند و راهی پایتخت ایران شود. طبق نوشته‌های تاریخی، قرار شد تا این 2 اتومبیل خریداری‌شده، از مسیر دریایی دریای خرز، از طریق روسیه و به وسیله کشتی و راه‌آهن به ایران منتقل شوند. اما یکی از این اتومبیل‌ها فرصت ورود به ایران را پیدا نکرد و در مسیر انتقال دچار ناکامی شد.
با مشکلات حمل‌ونقل پیش‌آمده و ایرادات فنی، یکی از 2 اتومبیل رنوی خریداری‌شده، در نصفه‌های راه رها شد و تنها یکی از ماشین‌ها برای ورود به ایران، آن مسیر طول‌ودراز را طی کرد. حالا قرار بود که اولین خودرو تهران وارد پایتخت شود و یکی از تاریخی‌ترین اتفاقات ایران را رقم بزند.
شوفرها و ماجرای کالسکه آتشین
مظفرالدین شاه قاجار با خرید اتومبیل‌ها از شرکت رنو، 2 شوفر هم تهیه کرد و آن‌ها را با خود به تهران آورد. قرار بود تا این 2 شوفر تمامی امور مربوط به ماشین‌ها را انجام دهند و شاه قاجار را در مسافرت‌های درون‌شهری همراهی کنند. با رسیدن اولین خودرو به پایتخت ایران، به نظر می‌رسید که یک شوفر هم برای رتق‌‌وفتق امور کافی است، اما شاه نظر دیگری داشت و ترجیح داد تا هر 2 شوفرها در کنار او و در اتومبیل بنشینند.
از آن‌جایی که اتومبیل خریداری‌شده از فرانسه، تنها برای 4 نفر جا داشت، یک‌نفر دیگر به جز 2 شوفر و شخص پادشاه می‌توانست در ماشین بنشیند. در آن زمان‌ها، مردم با دیدن اولین خودرو تهران بسیار متعجب شده بودند و از آن با عنوان کالسکه آتشین یاد می‌کردند. البته کالسکه آتشین، علاوه‌بر این‌که عنوان بامزه‌ای برای اولین خودرو تهران تلقی می‌شد، نویدبخش یک اتفاق تلخ و آتشین دیگری بود که می‌رفت تا جان همایونی را تحت سوء قصد قرار بدهد.
ماجرای ترور و ورود خودرو به تهران برای بار دوم
اولین خودرو تهران برای شاهان قاجاری، چندان خوش‌یمن نبود و کالسکه آتشین، بالاخره روی جهنمی خود را به فرزند مظفرالدین شاه نشان داد. در یکی از روزهایی که محمدعلی شاه قاجار (جانشین و فرزند مظفرالدین شاه) در حال سفر به دوشان‌تپه بود، مورد سوء قصد و ترور قرار گرفت. با منفجرشدن نارنجک‌هایی که به منظور کشتن پادشاه قاجار پرتاب شده بودند، اولین خودرو تهران دیگر قابل استفاده مجدد نبود و محمدعلی شاه مجبور شد تا با کالسکه به کاخ برگردد.
در پِی نابودی قدیمی ترین ماشین ایران، اوضاع به شکل دیگری پیش رفت و پس از مدت‌ها، احمدشاه قاجار، دومین اتومبیل را وارد کشور کرد. بدین‌ترتیب، ورود خودرو به تهران با تصمیم احمدشاه، برای دومین‌بار در تاریخ صورت گرفت و او سومین پادشاه ایرانی شد که برای اولین‌بار اتومبیل‌سواری می‌کرد.
اولین خودرو تهران به دست اشراف می‌رسد
در بعضی از نقل‌های تاریخی، چنین آمده است که ناصرالملک (نائب‌السلطنه احمدشاه)، با هزینه دولت شاهنشاهی، یک خودرو از اروپا خریداری کرد و برای احمدشاه که خردسالی بیش نبود، آورد. از این اتومبیل هم به‌عنوان اولین خودرو تهران پس از مظفرالدین شاه یاد می‌شود که خود، باعث و بانی مدشدن ماشین در بین اشراف شد.
تهران، پر از ماشین می‌شود
با ورود گردشگران اروپایی به ایران و علاقه‌مندی سیاستمداران و بازرگانان ایرانی به خرید اتومبیل، ورود خودرو به تهران بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. حالا دیگر قرار بود تا علاوه‌بر دربار، تجار و اشراف‌زادگان هم به لیست اتومبیل‌سواران تهران اضافه شوند. با ورود خودرو به تهران، ماشین‌سواری دیگر به یک نوع رفتار تجمل‌گرایانه تبدیل شده بود که دست کمی از فخرفروشی نداشت.
چشم و هم‌چشمی اشراف، تجار، اعیان و درباریان ایرانی باعث شده بود تا تعداد ماشین‌های وارداتی، به‌صورت روز‌افزون در حال رشد باشد. شاید بخواهید بابت ترافیک امروز تهران، یقه اعیان قدیم تهران را بگیرید، اما کمی صبر کنید و ادامه این داستان شیرین را از دست ندهید. در ادامه این مطلب، قصد داریم تا مروری بر اولین مجوز رانندگی، نخستین مالیات مقررشده برای اتومبیل‌ها و همچنین اولین خیابان‌هایی که آسفالته شدند، داشته باشیم.
نخستین مالیات مقررشده بر ماشین‌ها
هنوز 4 سال از فرمان مشروطیت نگذشته بود که اولین مالیات برای وسایل نقلیه وضع شد؛ طبق مالیات مقررشده، قرار بود تا تمامی اتومبیل‌داران، هر ماه 5 تومان مالیات بدهند و پرداخت این هزینه تنها از دست مرفهین و اعیان برمی‌آمد. در ضمن، اگر هم قرار بود که اتومبیلی از محدوده تهران خارج شود، باید یک‌تومان خراج می‌پرداخت و همه این هزینه‌ها باعث می‌شد تا ورود خودرو به تهران در انحصار پولداران باقی بماند.
البته ناگفته نماند که کارکنان دربار، افسران و نظامیان بلدیه، ارتشی‌ها و از این قبیل افراد، از پرداخت مالیات‌های مربوط به وسایل نقلیه معاف بودند. فضای تهران آن‌زمان، به‌نحوی بود که اتومبیل‌سواران به‌نوعی لاکچری‌بازهای امروزی محسوب می‌شدند و می‌توانستند با ماشینی که دارند در محدوده تهران دوردور کنند؛ اما مسئله راه و جاده‌ها چطور بود و چگونه می‌شد با ماشین‌های اروپایی در جاده‌های ایران قدیم تردد کرد؟
ماشین به مذاق رعیت خوش نیامده است
همان‌طور که گفته بودیم، با ورود اولین خودرو تهران و نمایان‌شدن شکلی متفاوت از وسایل نقلیه، مردم روی خوشی به این رویداد نشان نداند. مردم تهران عموماً از ماشین با عنوان کالسکه آتشین یاد می‌کردند و با حضور اتومبیل‌ها در شهر موافق نبودند. این حس بد که در ذهن مردم شکل گرفته بود، با به انحصار درآمدن ماشین‌سواری برای اعیان، تشدید شد. همه این اتفاقات باعث شدند تا ماشین و ماشین‌سواران در نگاه مردم، خوب به نظر نرسند.
اما مهم‌ترین نکته‌ای که باعث می‌شد تا ماشین و ماشین‌سواری به مذاق رعیت خوش نیاید، جاده‌های خراب و ویرانه‌ای بود که تنها می‌شد با اسب، قاطر و الاغ در آن‌ها تردد کرد؛ تازه اگر آن الاغ یا قاطر بدبخت، سم‌هایش لای سنگ‌ولاخ جاده‌های بیابانی تهران گیر نمی‌کرد و زنده و سرحال به مقصید می‌رسید.
روس‌ها دست‌به‌کار می‌شوند
به دنبال همه این اتفاقات و نیاز مبرم به راه‌های آسفالته در جاده‌های ایران، دولت دست‌به‌کار شد تا با کمک روس‌ها یک اقدام به‌موقع انجام دهد. بدین‌ترتیب، روس‌ها در سال 1285 دست‌به‌کار شدند و در ابتدا جاده جلفا-تبریز و 3 سال بعد، جاده انزلی-رشت-قزوین را ساختند.
توپ‌ها برای که به صدا درمی‌آیند؟
شاید کسی فکرش را هم نمی‌کرد که چندین‌سال پس از ورود اولین خودرو تهران، اولین خیابان آسفالته ایران در میدان توپخانه شکل بگیرد. این اقدام به مناسبت ورود پادشاه نگون‌بخت و سابق عراق یعنی ملک‌فیصل اول انجام گرفت و بهانه‌ای شد تا خیابان‌های بیشتری در تهران برای تردد ماشین‌ها آسفالت شوند.
اولین آژان و دیگر هیچ
شاید برای شما جالب باشد که بدانید، پس از ورود اولین خودرو تهران و همه‌گیرشدن ماشین‌سواری در این شهر، اوضاع ترافیک چگونه بوده است. با آسفالت‌شدن مسیرها (به‌خصوص خیابان‌های تهران) مردم عادی هم به خرید اتومبیل‌ها (که در بین خودشان، آن را اتول نامیده بودند) رغبت نشان دادند. این رغبت نشان‌دادن، به گسترده‌شدن ماشین‌ها و در ادامه به ایجاد ترافیک و هرج‌ومرج انجامید.
برای رفع اولین ترافیک‌های تهران، تصمیم گرفته شد تا یک آژان (پاسبان) در معابر و خیابان‌ها بایستد تا بر عبور و مرور ماشین‌ها نظارت کند. رفته‌رفته، ژاندارمری تهران در جریان اعلامیه‌ای رسمی، از تمامی ماشین‌سواران خواست تا در اولین‌فرصت به اداره مراجعه کنند تا آزمون رانندگی را با موفقیت پشت سر بگذارند.
کلام آخر
با داستان عجیب‌وغریب اولین خودرو تهران آشنا شدید و دانستید که اولین اتومبیل را کدام شاه قاجار وارد ایران کرد. در مطلبی که پیش روی شما قرار گرفت، سعی شد تا تاریخچه کاملی از ورود قدیمی ترین ماشین ایران به تهران قدیم به شما ارائه شود. علی‌رغم عدم استقبال مردم آن‌زمان از ماشین، حالا امروزه، صنعت ماشین‌سازی و مخصوصاً ماشین‌سواری به یک "باید" تبدیل شده است و بحث اتومبیل در تهران و ایران امروز، حرف اول را می‌زند.
نظر شما در رابطه با ورود اولین خودرو تهران چیست؟ به نظر شما آیا شخص مظفرالدین شاه قاجار هم روزی فکرش را می‌کرد که با خریدن 2 ماشین رنو (که تنها یکی از آن‌ها سالم به ایران رسید)، وضعیت خیابان‌های تهران این‌قدر شلوغ شود؟
ایمیل
تلفن
آدرس
نوشتن دیدگاه