محله های قدیمی اصفهان گذری بر محله های تاریخی اصفهان

روزگاری اصفهان بزرگ‌تر از لندن، جهانی‌تر از پاریس و بر اساس برخی گزارش‌ها، بزرگ‌تر از استانبول بود. پل‌هایی زیبا از رودخانه ساده محله های قدیمی اصفهان می‌گذشتند، چوگان‌بازان از بزرگ‌ترین میدان جهان عبور می‌کردند و صدها گنبد و مناره، خط افق را برجسته می‌کردند.

اروپایی‌ها، ترک‌ها، هندی‌ها و چینی‌ها به دربار پرزرق‌وبرق ایرانی، مرکز امپراتوری وسیعی که از رود فرات در عراق امروزی تا رودخانه اکسوس در افغانستان امتداد داشت، جهت دیدن این شاهکار بزرگ به آن سفر می‌کردند. 

در قرن هفدهم، ثروت و عظمت شهر، الهام‌بخش ضرب‌المثل قافیه‌ای «اصفهان نصف جهان» شد. در این مقاله از مجله رنت‌ران گذری داریم به محله های قدیمی اصفهان و در ارتباط با هرکدام مطالبی را خدمت شما ارائه خواهیم کرد. برای اجاره خودرو در اصفهان و دیگر شهرهای ایران می‌توانید از طریق سایت اجاره خودرو رنت ران اقدام نمایید.

محله رهنان

محله رهنان تا قبل از سال ۱۳۴۰ یکی از ده‌های اطراف اصفهان به شمار می‌رفت. در سال ۱۳۸۲ این محله با تقسیمات شهری به شهر اصفهان ملحق شد. از آثار تاریخی محله رهنان می‌توان به مسجد جامع، حمام تاریخی و بازارچه سنتی آن اشاره کرد.

به گفته تاریخ‌پژوهان و قدیمی‌های این محل، رهنان از چهار قلعه تشکیل شده بود و این قلعه‌ها در نزدیکی کهن‌دژ قرار داشتند؛ کهن‌دژ از آثار مربوط به دوره ساسانیان است که اکنون از آن اثری باقی نمانده است.

اما از آثاری که تاکنون باقی‌مانده می‌توانیم به مسجد جامع قبلتین و دو حمام معروف به نام حمام چهلستون که در نزدیکی یکدیگر قرار دارند اشاره کرد. طبق نوشته‌های قدیمی حق آب محله رهنان از آب زاینده‌رود ۲۴ سهم بود.

در حال حاضر خود محله رهنان هم از محله‌های مختلفی تشکیل شده است؛ مانند محله زاجان، محله ۴ شاه، محله طاهونه و پرجمعیت‌ترین محله اصفهان، ماشاد را دارد. از خصوصیات این محلات می‌توان زمین‌های کشاورزی و طبیعت سرسبز وسیع را بر شمرد.

محله قدیمی جویباره

محله جویباره را طبق اطلاعات تاریخی که به‌دست‌آمده، قدیمی‌ترین محله استان اصفهان می‌دانند که سنگ بنای آن توسط یهودیان گذاشته شده است. امروزه این محل متشکل از مسیحیان، یهودیان و مسلمانان زیادی‌ست که تضادها و تفاوت‌های دلنشینی را  در آن شاهد هستیم. نام قدیم این محله از محله های قدیمی اصفهان نعمتی یا نعمت‌الهی بود که تاریخ آن به زمان هخامنشیان می‌رسد.

محله ولدان

ریشه کلمه ولدان از یک نام عربی گرفته شده است. به اعتقاد برخی، محله بلدان که از کلمه عربی ورد تشکیل شده است به معنی دشت‌های پر از گل رز بوده است. این محله در بین دو منطقه شهرداری اصفهان در حال حاضر قرار دارد. به دلیل گسترش شهرسازی و ساختمان‌سازی‌های متعدد، اکنون دیگر از آثار تاریخی این محل اثر چندانی باقی نمانده است. ولدان،  از محله های قدیمی اصفهان، در حال حاضر یکی از شهرهای معروف پرورش گل در ایران به شما می‌رود.

نصرآباد

محله نصرآباد هم‌اکنون بخشی از شهرداری منطقه ۹ شهر اصفهان محسوب می‌شود. نصرآباد را می‌توان یکی از دهستان‌های سرسبز و خوش‌آب‌وهوای منطقه شهری اصفهان بر شمرد. این محله یکی از روستاهای کهن و باستانی ایران در زمان قدیم بوده است.

محله مرداویج

محله مرداویج از محله های قدیمی اصفهان طبق نوشته‌های تاریخ‌شناسان، نام خود را از نام بنیان‌گذار خود یعنی مرداویج که از سلسله زیاریان بوده برگرفته است. مرداویج زیاری در بین سال‌های ۳۱۶ تا سال ۴۳۵ هجری بر بخشی از ایران مانند گیلان، قزوین، اصفهان، خوزستان، گرگان و شهر ری حکومت می‌کرد.

جالب است بدانید قدمت این محله به کمتر از پنجاه سال می‌رسد و از جمله محله‌هایی به شمار می‌رود که پس از انقلاب اسلامی و با آبادکردن زمین‌های بایر اطراف شهر اصفهان، تشکیل شده است و اثر چندانی از بافت سنتی شهر اصفهان در آن مشاهده نمی‌شود.

محله جی

اگر به تاریخچه شهر اصفهان نگاهی بیندازیم می‌بینیم که درگذشته‌های دور، شهر اصفهان شامل دو بخش جی و یهودیه بوده است. در طول تاریخ هم‌نام‌های متفاوتی از جمله ان‌زن یا به بیان‌های دیگر گری، گابی، گابا داشته است. در زمان حمله اعراب به ایران نام این شهر به «گی» تغییر کرده بود و سپس باگذشت زمان به محله جی شهرت یافت.

محله جلفا

محله جلفا با آغاز حکومت صفویان در ایران در اصفهان ایجاد شد. شاه‌عباس برای جداسازی شیعیان و غیرشیعیان دستور داد تا ارمنی‌های ایران به شهر اصفهان و محله جلفا مهاجرت کنند، این اتفاق در سال ۱۶۰۴ تا ۱۶۵۰ میلادی رخ‌ داده است. نام شهر هم توسط ارمنی‌های مهاجر انتخاب شده است. آن‌ها به یاد محل زندگی قدیمی خود که جلفا نو بوده است این نام را انتخاب کردند.

محله جلفا را می‌توان از محدود محله‌های اصیل اصفهان نام برد که هم‌اکنون بافت قدیمی و حال و هوای سنتی شهر اصفهان را در خود حفظ کرده است. قدم‌گذاشتن و گذرکردن از این محله، حسی ناب از تاریخ کهن اصفهان و محله های قدیمی اصفهان را در شما ایجاد خواهد کرد.

محله پاچنار

محله پاچنار هم‌اکنون در خیابان حکیم نظامی شهر اصفهان قرار دارد. این محله از سمت شرق و شمال با محله ارمنی‌نشین جلفا همسایه است. تا قبل از گسترش شهرسازی در اصفهان، محله پاچنار دارای باغ‌های میوه و سبزی بسیاری بود. در محله پاچنار مسجدی قدیمی با همین نام وجود دارد. همچنین محله پاچنار را می‌توان یکی از محله‌های متمول در اصفهان نام برد.

لنبان

محله قدیمی لنبان در طول تاریخ نام‌های گوناگونی داشته است. این محله در اطراف شهر اصفهان قرار دارد و قبل از انقلاب نام آن شاهپور بود، پس از پیروزی انقلاب اسلامی نام آن را به مصدق تغییر دادند و از آن جایی که خانه شهید بهشتی در این محله قرار داشت، نام آن را در نهایت به خیابان شهید بهشتی تغییر دادند.

از مهم‌ترین مشخصه‌های این محله  از محله های قدیمی اصفهان می‌توان به داشتن درختان بسیار قدیمی و تنومند در آن اشاره کرد. همچنین در ایام محرم، عزاداری‌های گسترده‌ای در این محله قدیمی اصفهان برگزار می‌شود.

محله لادان

لادان یا کارلادان یکی از معروف‌ترین محله های قدیمی اصفهان است. این محله از سال ۶۲ از محله خمینی‌شهر اصفهان جدا شد و اکنون جزوه شهر اصفهان محسوب می‌شود. ریشه کلمه کارلادان به معنی محله‌ای‌ست که در آن منارجنبان‌های فراوانی وجود دارد، مانند منارجنبان معروف اصفهان. همچنین آرامگاه عمو عبدالله کارلادانی در این محله قرار دارد.

محله گارماسه

در زمان‌های قدیم که زاینده‌رود پر از آب و ساحل‌های زیبایی بود، به همین دلیل به اسم گارماسه نام‌گذاری شد. محله گارماسه در یک کیلومتری فلاورجان واقع شده است. ریشه کلمه گارماسه هم از جا، مکان و ماسه گرفته شده است.

محله کنگاز

محله کنگاز را می‌توان از قدیمی‌ترین محله های اصفهان دانست، این محله در زمان‌های دور جزو محله‌های شش‌گانه معروف شهر اصفهان بوده است که در اصطلاح به آن‌ها جی می‌گفتند. پیش از حمله مغول‌ها به ایران محله کنگاز از رونق بسیاری در بین محله های قدیمی اصفهان برخوردار بود.

 سنگ بنای این محله قبل از اسلام نهاده شده بود و با توسعه شهری اصفهان، کنگاز به‌مرور در قسمت حاشیه شهر اصفهان قرار گرفت. از معروف‌ترین آثار باستانی موجود در این محل می‌توان به برج کبوتر اشاره کرد.

در این محله یک مسجد با حدود ۶۰۰ سال قدمت وجود داشت که به‌مرور به دلیل توسعه شهری اصفهان از بین رفت. کاوشگران در هنگام حفاری‌های اطراف این مسجد متوجه دو کتیبه، یکی به تاریخ ۹۰۰ هجری و دیگری به ۱۰۱۰ هجری، شدند؛ بنابراین وجود مسجدی با این قدمت در محله کنگاز نشان‌دهنده علاقه حاکمان آن دوران به این محله بوده است.

محله طوقچی

محله طوقچی یا قدس از دیگر محله های قدیمی اصفهان در این لیست از مجله رنت‌ران است. ریشه اصلی نام‌گذاری این محله از پرنده طوقی گرفته شده است؛ طوقی پرنده‌ای‌ست با گردن سبزرنگ و محله طوقچی هم به دلیل داشتن درختانی سرسبز، منطقه‌ای خوش‌آب‌وهوا و دروازه های قدیمی اصفهان که در قسمت شمال شهر اصفهان قرار داشتند، مانند یک طوقی در ابتدای شهر خودنمایی می‌کردند.

 یکی از معروف‌ترین قبرستان‌های شهر اصفهان پس از تخت فولاد، قبرستان یهودیان این منطقه به شما می‌رود که قبل از حکومت صفوی وجود داشته است.

محله در دشت

محله در دشت یکی دیگر از محله‌های شش‌گانه شهر اصفهان محسوب می‌شود. این محله به همراه محله‌هایی از جمله جویباره، کران و کوشک، در اطراف میدان عتیق امروزی ایجاد شده بودند. به دلیل نزدیک‌بودن محله در دشت به میدان تاریخی نقش‌جهان، هرساله توریست‌های زیادی از بازار در دشت، کاروان‌سرای در دشت و حمام تاریخی این شهر دیدن می‌کنند.

محله خواجو

این محله هم مانند بسیاری از محله های قدیمی اصفهان در زمان حکومت صفویان ایجاد شده است. محله خواجو یا خیابان خواجو از سال ۱۲۱۶ قمری تا سال ۱۲۲۰ قمری توسط پادشاهان صفوی طراحی شد، سپس در طی حدود ۵ سال ساختمان باغ‌هایی مانند فتح‌آباد، امین‌آباد و نگارستان که یکی از عمارت‌های معروف این شهر است، توسط معماران آن زمان بنا شدند. قدیمی ترین خیابان اصفهان یعنی خیابان چهارباغ هم در این محله قدیمی اصفهان قرار دارد.

محله عباس‌آباد اصفهان

محله عباس‌آباد را با درختان سربه‌فلک‌کشیده و ساکنان تبریزی آن می‌شناسند. در این محله از محله های قدیمی اصفهان، مغازه‌های کوچک و خانه‌های قدیمی اصفهان را به‌راحتی مشاهده می‌کنید. نام‌گذاری این محله هم به احترام شاه‌عباس صفوی توسط تبریزی‌های ساکنین محل نام‌گذاری شد.

محله جماله

محله جماله را بیشتر باشخصیت‌های معروفی همچون سید نعمت‌الله جزایری، میرزاتقی دولت‌آبادی، محمدباقر درچه‌ای، میرزابدیع و آقای فشارکی می‌شناسند. در زمان‌های دور، نام این محله جمال کله یا شله بود. پس از دوران صفوی به جماله تغییر یافت. از معروف‌ترین اماکن این محله می‌توان به مدرسه خالصیه که توسط میرزاتقی دولت‌آبادی ساخته شد اشاره کرد.

نوشتن دیدگاه